Замбуруғ оқибатида келиб чиқадиган шиллиқ пардалар, тери ва ички аъзоларни зарарлайдиган касалликдир. Бу фанда кандидоз дейилади. 

Ушбу замбуруғлар кўпинча инсон танасида (одамларнинг 30 фоизида) оз миқдорда, масалан, оғиз бўшлиғи, қин ва ичакда мавжуд бўлиб, ҳеч қандай муаммо туғдирмайди.

"Кандидоз" атамаси асосан ошқозон-ичак йўлида ва иккинчи навбатда, бошқа соҳаларда Candida нинг ортиқча ўсишига асосланган патологик жараённи англатади. Касаллик фақат Candida туридаги замбуруғлар мавжудлигидан эмас, балки уларнинг кўп миқдорда кўпайишидан келиб чиқади. Оғиз бўшлиғи ва сийдик йўлларида кенг тарқалган. Янги туғилган чақалоқларда ёноқ, тил, томоқ шиллиқ қаватининг инфекциясидир.

Жинсий йўл билан юқадиган юқумли касалликлардан фарқли ўлароқ, кандидоз 100% жинсий йўл билан юқадиган касалликлар қаторига кирмайди, аммо Candida жинсий шерикларидан юқиши мумкин. 

Кандидознинг сабаблари

Ҳужайра деворининг тузилиши замбуруғни салбий экологик омиллар, шу жумладан, дорилар таъсиридан яхши ҳимоя қилади. 

Соғлом иммунитет тизими ва нормал ичак ва қин Candida albicans ўсишини тўхтатади ва одатда аёллар ва эркаклар унинг нохуш аломатларини сезишмайди. Улар организмнинг қаршилиги пасайганда фаол бўлади.

Қўзиқориннинг пайдо бўлишида асосий омиллар:

• давомли ёки тез-тез антибиотик қабул қилганда;
• қандли диабет ва эндокрин касалликлар;
• ҳайз ва ҳомиладорлик даврида гормонал ўзгаришлар;
• иммунитетнинг заифлашиши;
• ўткир инфекциялар;
• контрацептивлардан мунтазам фойдаланиш;
• нам ички кийим кийиш, ҳовузга бориш ёки очиқ сувда сузиш.

Кандидоз юқтириб олиш ҳар бир организмга боғлиқ, аммо ташқаридан инфекция пайдо бўлиши ҳам мумкин. Эпителий ҳужайраларга ёпишиб, патоген замбуруғлар тўқималарга чуқур кириб, улар ичида паразитлик қила бошлайди.

Кандидози бўлган онадан туғилган чақалоқларда пренатал даврда ёки туғилиш канали орқали ўтиши натижасида инфекция юқтириб олиши мумкин.

Кандидоз белгилари

Ушбу касалликка чалинган аёлларда одатда қин ва ташқи жинсий аъзолар, эркакларда жинсий олат боши ва терисига таъсир қилади.

Aёллардаги асосий белгилар:

• ташқи жинсий аъзоларда қизиш ва қичишиш;
• қиндан творогсимон ажралма келиши;
• жинсий алоқа пайтида оғриқ.

Эркакларда энг кўп учрайдиган аломатлар:

• жинсий олат бошида қичишиш ва оғриқ;
• жинсий олат боши, терининг шишиши;
• сийдик чиқаришда оғриқ;
• жинсий алоқа пайтида оғриқ.

Эркакларда кандидознинг аломатларига жинсий олатнинг қизариши ва усти оқиш-кулранг караш билан қопланиши ҳам киради.

Янги туғилган чақалоқларда оғиз бўшлиғига таъсир қилади, ёноқ, милк ва тилда оқиш доғлар пайдо бўлади ва улар оғриқли бўлади. 

Кандидоз билан янги туғилган чақалоқ безовталанади, тез-тез қичқириб йиғлайди, яхши эммайди ва эмишни рад қилиши мумкин. Ташхисни аниқлаштириш учун тегишли лаборатория текширувларидан ўтказилади.

Кандидозни даволаш 

Ўз вақтида малакали шифокорга мурожаат қилиш ва шифокорларнинг тавсияларини бажариш билан ушбу касаллик тезда даволаниши мумкин.

Аёллар ва эркакларда кандидоз учун даволаш тартиби умумий ва маҳаллий чораларни ўз ичига олади. Бу ҳолда асосий мақсад қўзғатувчининг жуда кўпайиб кетмаслиги учун назорат остида ушлаб туришдир, чунки замбуруғни бутунлай йўқ қилиб бўлмайди.

Касалликни даволаш кандидоз пайдо бўлишига ёрдам берадиган омилларни йўқ қилишга қаратилган. Касалликни даволаш учун махсус замбуруғга қарши дорилар мавжуд. Улардан баъзилари маҳаллий қўлланилади (крем, қин таблеткалари ёки шамчалар) ва оғиз орқали қабул қилинадиган таблетка ёки капсулалар.